Naxçıvan Muxtar Respublikasının Maliyyə Nazirliyi » Naxçıvan Muxtar Respublikasının 2020-ci il dövlət büdcəsi layihəsinin təhlili

Naxçıvan Muxtar Respublikasının 2020-ci il dövlət büdcəsi layihəsinin təhlili

25-12-2019, 10:39

Naxçıvan Muxtar Respublikasının 2020-ci il dövlət büdcəsi layihəsinin təhlili və Azərbaycan Respublikasının dövlət büdcəsi ilə müqayisəli göstəricilər

Ümumi məlumat

Naxçıvan Muxtar Respublikasının 2020-ci il dövlət büdcəsinin layihəsində mərkəzləşdirilmiş gəlirlər 74 milyon 297 min manat, yerli gəlirlər 38 milyon 903 min manat, buna müvafiq mərkəzləşdirilmiş xərclər 440 milyon 637 min manat, yerli xərclər 41 milyon 453 min manat proqnozlaşdırılır. Respublika büdcəsindən ayrılması nəzərdə tutulan dotasiyanın məbləği isə 368 milyon 890 min manatdır.

2020-ci il muxtar respublika dövlət büdcəsinin ümumi gəlirlərinin həcmi 113 milyon 200 min manat, yerli büdcələrin (şəhər və rayon büdcələrinin) gəlirlərinin ümumi gəlirlərdə xüsusi çəkisi 34 faizdir.

Muxtar respublika büdcəsində dotasiyanın məbləğinin ümumi xərclərə nisbəti 76,5 faiz, xərclərin yerli gəlirlər hesabına ödənilən hissəsi isə 23,5 faiz proqnozlaşdırılır.

Muxtar respublikada yerli xərclərini tam ödəyə bilməyən rayonların sayı 2 (Şahbuz, Sədərək), yerli gəlir və xərcləri tənzimləmək üçün mərkəzi büdcədən ayrılması planlaşdırılan vəsaitin yuxarı həddi 2 milyon 550 min manatdır.

Respublika büdcəsində öz xərclərini ödəyə bilməyən rayonların sayı 25, maliyyə yardımının yuxarı həddi isə 52 milyon 554 min manat planlaşdırılıb.

Ölkə üzrə yerli büdcələrin maliyyələşdirilməsi məqsədilə 1 rayona ayrılan maliyyə yardımının orta göstəricisi 2 milyon 90 min manatdır. Muxtar respublikada bu göstərici ölkə üzrə müəyyən olunan məbləğdən 61 faiz və ya 815 min daha az olmaqla 1 milyon 275 min manatdır.

Ölkə üzrə əhalinin sayına hesablanmış büdcə göstəriciləri

Muxtar respublikanın dövlət büdcəsində adambaşına düşən gəlirlərin həcmi 250 manat proqnozlaşdırılır. Naxçıvan şəhərində adambaşına düşən büdcə gəlirlərinin məbləği 244 manat olmaqla ölkə üzrə 5-ci sıradadır. Bu göstərici üzrə Naxçıvan şəhəri Gəncə (176), Şəki (131), Yevlax (126), Lənkəran (90) kimi ölkənin aparıcı şəhərlərini geridə qoyur.

Naftalan şəhəri üzrə göstəricinin kifayət qədər yüksək olmasının səbəbi buranın ölkənin əsas səhiyyə turizm mərkəzlərindən olması və buna müvafiq əhali sayının 10 200 nəfər olmasıdır.

Ordubad rayonu adambaşına düşən gəlirləri ilə ölkə üzrə 25 rayonu (Masallı, Goranboy, Ağdaş, Tərtər, Ucar və Balakən və sair) geridə qoyur. Öz növbəsində Kəngərli rayonu 18, Culfa rayonu 17, Şahbuz rayonu 15, Babək rayonu 9, Şərur rayonu 8 ölkə rayonundan yüksək göstəricilərə malikdir.

Adambaşına düşən büdcə xərcləri

Xərclərə əsaslı baxış keçirərkən respublika büdcəsində adambaşına düşən büdcə xərclərinin məbləğinin 2990 manat olduğunu görərik. Bu göstərici üzrə də muxtar respublika ölkə ortalamasından 3 dəfəyə yaxın aşağı olub, 1057 manat təşkil etməkdədir.

Ölkə üzrə 73 rayonun yerli büdcəsi üzrə hesablanmış adambaşına düşən büdcə xərcləri üzrə ən aşağı 15 göstəricidən 3-ü muxtar respublikanın rayonlarıdır. (cədvəl 1)

Ölkə üzrə ən aşağı 10 göstərici: Hacıqabul – 46, İmişli – 45, Kürdəmir – 45, Cəbrayıl – 43, Quba 43, Babək – 39, Şərur – 38, Cəlilabad – 36, Sabirabad – 36, Masallı 36 manatdır.

Naxçıvan şəhərində ölkənin bir çox şəhər və rayonlarından fəqrli olaraq təhsil, səhiyyə, mədəniyyət və digər bir sıra xərclər yerli büdcə hesabına maliyyələşdirilir.

Yerli büdcələrin (rayon və şəhər) ümumi gəlirləri

Yerli büdcənin gəlirlərinin ümumi həcmində də Naxçıvan şəhəri 22 milyon 906 min manat olmaqla ölkə üzrə 9-cu sırada yerləşir. Bu kriteriyada Naxçıvan şəhəri Şirvan, Lənkəran və Yevlax şəhərlərini geridə qoyur.

Yerli yığımlar üzrə göstəricilərdə Şərur rayonu Balakən, Qax, Daşkəsən, Xızı, Qobustan və Oğuz kimi rayonlardan yuxarı sıradadır.

Yerlıi büdcələrin (rayon və şəhər) ümumi xərcləri

Muxtar respublikanın rayonlarının (şəhərlərinin) yerli xərcləri də ölkə üzrə göstəricilərdən kifayət qədər aşağı hədlərdədir. Belə ki, ölkə rayonlarının yerli xərclərində ən aşağı 10 göstəricidən 6-sı muxtar respublikanın yerli büdcələridir.

Ölkə üzrə ən aşağı 16 göstərici: Babək, Ordubad, Lerik, Yardımlı, Xızı, Culfa, Laçın, Zəngilan, Kəngərli, Kəlbəcər, Şuşa, Cəbrayıl, Şahbuz, Xocavənd, Xocalı, Sədərək rayonlarıdır.

Yekun məlumatlar

Naxçıvan Muxtar Respublikası 2020-ci il dövlət büdcəsinin xərcləri 482 090 000 manat məbləğində proqnozlaşdırılır. Bütövlükdə muxtar respublika üzrə adambaşına düşən büdcə xərcləri 1036 manat təşkil edir. Bu göstərici ölkənin bir sıra regionları ilə müqayisədə ilk baxışda çox görünə bilər, lakin bu halın obyektiv əsasları mövcuddur.

Belə ki, öz konstitusiyasına görə muxtar dövlət statusuna malik Naxçıvanın digər regionlardan fərqli olaraq yerli qanunverici və icraedici orqanları (Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisi, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Nazirlər Kabineti, mərkəzi icra hakimiyyəti orqanları) mövcuddur.

Eyni zamanda ölkənin digər rayonları üzrə mərkəzləşdirilmiş büdcədən maliyyələşdirilən bir çox xərc istiqamətləri Naxçıvan Muxtar Respublikası üçün muxtar respublika büdcəsindən maliyyələşdirilir.

Belə ki, muxtar respublika büdcəsində əhəmiyyətli paya malik Müdafiə, Məhkəmə hakimiyyəti, hüquq-mühafizə və prоkurоrluq, Təhsil, Səhiyyə və Mədəniyyət, incəsənət, infоrmasiya, bədən tərbiyəsi və digər kateqоriyalara aid edilməyən sahədə fəaliyyət bölmələri üzrə xərclərin cəmi 267 milyon 135 min manat olmaqla muxtar respublika büdcəsinin ümimi xərclərinin 55,4 faizini təşkil edir.

Halbuki respublikanın digər şəhər və rayonlarında yuxarıda göstərilən dövlət əhəmiyyətli xərclər mövcud deyil. Rayon və şəhərlərin büdcələrindən yalnız yerli idarəetmə xərclərinin maliyyələşdirilməsi nəzəzrdə tutulur ki, bu xərclər də çox rahatlıqla yerli büdcə gəlirləri hesabına qarşılana bilər.

Əgər qeyd olunan xərclər muxtar respublika büdcəsində nəzərdə tutulmasaydı, büdcənin xərcləri yalnız 214 milyon 955 min manat təşkil edərdi. Belə olan halda muxtar respublikanın öz gəlirləri ümumi xərclərinin 61,3 faizini, tələb olunan dotasiya məbləği də 101 milyon 755 min manat olmaqla ümumi xərclərin 38,7 faizini təşkil edərdi.

Belə olan halda muxtar respublika üzrə adambaşına düşən büdcə xərcləri 462 manat (hazırda ölkə üzrə 2290 manat, muxtar respublika üzrə 1057 manatdır) təşkil edər.

Ümumilikdə muxtar respublikanın dövlət büdcəsinin yerli gəlirləri, yerli xərcləri, mərkəzləşdirilmiş gəlir və xərcləri, adambaşına düşən gəlir və xərc göstəricilərinin təhlili muxtar respublikanın çox dotasiya aldığını göstərmir, əksinə, bir çox kriteriyalara görə maliyyələşmə respublika büdcəsi və respublika büdcəsinin yerli büdcələri ilə müqayisədə aşağı səviyyədədir.

Maliyyə Nazirliyi

Ölkə üzrə şəhər və rayon büdcələrinin əhalinin sayına münasibətdə göstəriciləri

Cədvəl 1

Şəhər və rayonlar	Əhalinin sayı	Yerli (min manatla)		Adambaşına düşən (manatla)
Şəhər və rayonlar	Əhalinin sayı	gəlirlər	xərclər	gəlirlər	xərclər
Naxçıvan şəhəri	93 700	22 906	22 906	244	244
Şərur rayonu	116 600	4 478	4 478	38	38
Babək rayonu	75 600	2 963	2 963	39	39
Ordubad rayonu	50 000	2 958	2 958	59	59
Culfa rayonu	46 700	2 316	2 316	50	50
Kəngərli rayonu	32 400	1 695	1 695	52	52
Şahbuz rayonu	25 200	1 199	2 939	48	117
Sədərək rayonu	15 900	386	1 196	24	75
Bakı şəhəri	2 277 500	6 947 370	333 500	3 050	146
Gəncə şəhəri	334 000	58 909	35 958	176	108
Lənkəran şəhəri	228 700	20 646	13 973	90	61
Mingəçevir şəhəri	105 400	26 813	19 555	254	186
Naftalan şəhəri	10 200	5 176	3 289	507	322
Sumqayıt şəhəri	343 100	126 498	45 356	369	132
Şəki şəhəri	186 600	24 528	12 880	131	69
Şirvan şəhəri	86 600	21 904	6 130	253	71
Yevlax şəhəri	128 500	16 245	9 470	126	74
Abşeron rayonu	212 600	51 921	17 140	243	81
Ağcabədi rayonu	135 500	13 486	9 660	100	71
Ağdam rayonu	202 200	5 176	10 199	26	50
Ağdaş rayonu	109 900	6 278	7 566	57	69
Ağstafa rayonu	87 900	6 363	7 644	72	87
Ağsu rayonu	80 100	6 581	5 109	82	64
Astara rayonu	108 600	10 296	5 747	95	53
Balakən rayonu	98 300	4 433	6 371	45	65
Beyləqan rayonu	98 600	10 028	6 320	102	64
Bərdə rayonu	156 300	15 254	8 895	98	57
Biləsuvar rayonu	103 800	8 239	5 082	79	49
Cəbrayıl rayonu	80 800	1 283	3 513	16	43
Cəlilabad rayonu	222 400	8 893	8 107	40	36
Daşkəsən rayonu	35 100	3 790	3 790	108	108
Fizuli rayonu	132 400	7 419	10 067	56	76
Gədəbəy rayonu	100 400	6 002	7 047	60	70
Goranboy rayonu	104 100	5 485	8 840	53	85
Göyçay rayonu	120 600	11 107	7 967	92	66
Göygöl rayonu	63 900	12 194	6 771	191	106
Hacıqabul rayonu	75 600	7 035	3 507	93	46
Xaçmaz rayonu	178 100	28 110	9 056	158	51
Xızı rayonu	16 900	2 574	3 030	152	179
Xocalı rayonu	28 600	457	1 658	16	58
Xocavənd rayonu	43 800	705	2 211	16	50
Imişli rayonu	129 800	27 007	5 894	208	45
Ismayıllı rayonu	86 700	10 007	5 877	115	68
Kəlbəcər rayonu	93 100	1 398	4 323	15	46
Kürdəmir rayonu	116 700	9 140	5 255	78	45
Qax rayonu	56 900	4 322	9 322	76	164
Qazax rayonu	97 600	12 325	7 817	126	80
Qəbələ rayonu	106 600	21 127	7 569	198	71
Qobustan rayonu	46 700	3 464	3 978	74	85
Quba rayonu	171 700	19 953	7 404	116	43
Qubadlı rayonu	41 100	3 218	3 218	78	78
Qusar rayonu	98 100	10 469	5 711	107	58
Laçın rayonu	77 700	2 295	4 981	30	64
Lerik rayonu	84 700	2 801	5 188	33	61
Masallı rayonu	225 800	10 938	7 810	48	35
Neftçala rayonu	88 000	8 961	5 970	102	68
Oğuz rayonu	44 300	3 332	5 449	75	123
Saatlı rayonu	107 800	11 549	8 052	107	75
Sabirabad rayonu	176 700	12 756	6 384	72	36
Salyan rayonu	138 600	14 107	6 824	102	49
Samux rayonu	58 300	3 540	5 321	61	91
Siyəzən rayonu	42 200	4 556	3 655	108	87
Şabran rayonu	59 300	6 523	3 964	110	67
Şamaxı rayonu	105 100	11 856	8 027	113	76
Şəmkir rayonu	217 200	19 362	13 894	89	64
Şuşa rayonu	34 200	1 385	2 243	40	66
Tərtər rayonu	104 200	5 832	8 645	56	83
Tovuz rayonu	175 500	15 397	11 143	88	63
Ucar rayonu	88 600	4 923	5 876	56	66
Yardımlı rayonu	67 000	2 737	4 668	41	70
Zaqatala rayonu	128 700	8 483	10 978	66	85
Zəngilan rayonu	44 800	1 898	2 825	42	63
Zərdab rayonu	58 800	3 235	6 431	55	109

Sənədi yüklə: Tehlil.pdf [288,19 Kb] (yüklənmə sayı: 26)

Geri

Naxçıvan Muxtar Respublikasının 2020-ci il dövlət büdcəsi layihəsinin təhlili

maliyye2.onp.az

Bəzi başlıqlar

E-XİDMƏTLƏR

Vahid Sertifikat Bazası

Bəzi başlıqlar

Maliyyə Tədris Mərkəzi